17 Ekim 2006

22 EVLİLİK VE CİNSEL SORUNLARIN ADLİ TIP BOYUTU

22

EVLİLİK VE CİNSEL SORUNLARIN

ADLİ TIP BOYUTU

Evlilik ve evliliğin iptali (butlan) veya impotans (iktidarsızlık) ve sterilite (kısırlık), sterilizasyon (kısırlaştırma), invitrofertilizasyon (yapay döllenme) ve kiralık anne, interseksüalite ve transseksüalite, cinsiyet değiştirme gibi cinsel sorunlar hekimlerin karşısına çıkan ve bazen çözümlenmesinde tereddütlerin yaşandığı adli tıp sorunları olabilmektedir. Bu bölümde yukarda sayılan bu kavramlar ele alınmıştır.

EVLİLİK VE EVLİLİĞİN İPTALİ

Erkek veya kadın onyedi yaşını doldurmadıkça evlenemez; ancak hakim olağan üstü durumlarda pe pek önemli bir sebeple onaltı yaşını doldurmuş olan erkek veya kadının evlenmesine izin verebilir; olanak bulundukça, karardan önce ana ve baba veya vasi dinlenir (TMK, madde 124). Ayırd etme gücüne sahip olmayanlar; küçük ve kısıtlılar yasal temsilcisinin izni olmadıkça evlenemez (TMK, madde 125, 126, 127). Hakim, haklı sebep olmaksızın evlenmeye izin vermeyen yasal temsilciyi dinledikten sonra bu konuda başvuran küçük veya kısıtlının evlenmesine izin verebilir(TMK, madde 128). Bir kişi, üst soyu- alt soyu, kardeşleri, amcası, dayısı, halası, teyzesi, yeğenleri, ayrıldığı eşinin eski eşi, onun üst soyu, alt soyu, evlatlığı, babalığı, analığı veya onların üst soyu veya alt soyu ile evlenemez (TMK, madde 129). Yeniden evlenmek isteyen kişi, önceki evliliğinin sona erdiğini ispat etmek zorundadır (TMK, madde 130). Gaipliğine karar verilen bir kişinin eşi mahkemece evliliğin feshine karar verilmedikçe evlenemez (TMK, madde 131). Evlilik sona ermiş ise kadın evliliğinin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün geçmedikçe evlenemez (iddet müddeti); doğurmakla süre biter; kadının önceki evliliğinden gebe olmadığının anlaşılması veya evliliği sona eren eşlerin yeniden birbirleriyle evlenmek istemeleri halinde mahkeme bu süreyi kaldırır (TMK, madde 132). Akıl hastaları, evlenmelerinde tıbbi sakınca bulunmadığı resmi sağlık kurulu raporu olmadıkça evlenemezler (TMK, madde 133).

Hukukumuza göre evlilik prosedürü nişanlılk ile başlar. Nişanlanma, evlenme vaadiyle olup, yasal temsilcilerinin rızası olmadıkça küçüğü veya kısıtlıyı bağlamaz (TMK, madde 118).

Evlenme sırasında eşlerden birinin evli olması, sürekli bir sebeple ayırd etme gücünden yoksun bulunması, evlenmeye engel olacak şekilde akıl hastalığı olması, eşi ile arasında evlenmeye engel olacak derecede bir hısımlık bulunması hallerinde evlenme MUTLAK BUTLAN (iptal) ile batıl ( yapılmamış) sayılır (TMK, madde 145).

Yine evlenme sırasında, davayı açan eş, geçici olarak ayırd etme gücünden yoksun ise (TMK, madde 148); evlenmeyi istemediği veya evlendiği kişiyle evlenmeyi düşünmediği halde evlenmeye razı olmuşsa, eşinde bulunmaması onunla birlikte yaşamayı kendisi için çekilmez bir duruma sokacak derecede önemli bir nitelikte yanılarak evlenmişse (TMK, madde 149); eşin namus ve onuru konusunda aldanmış, kendi veye altsoyunun sağlığı açısından ağır tehlike oluşturan bir hastalık kendisinden gizlenmişse (TMK, madde 150); hayat-sağlık-namus ve onura yönelik bir korkutmaya maruz kalarak evlenmişse (TMK, madde 151) NİSBİ BUTLAN uygulanması için dava açılınabilir.

TCK’ nun 230. maddesinde evlilik ile ilgili “evli olanın başkası ile evlenmesi”, “evli kişi ile evlenmeye yönelik işlem yapılması”, “gerçek kimliğini saklayarak evlilik işlemi yaptırılması”, “aralarında resmi evlenme olmaksızın, dinsel evlilik töreni yaptırılması ve yapılması” hakkında cezai hükümlere yer verilmiştir.

İMPOTANS VE STERİLİTE (İKTİDARSIZLIK VE KISIRLIK)

İmpotans veya cinsel yönden iktidarsızlık; koitus eylemini gerçekleştirememe, cinsel ilişkide bulunamama olarak tanımlanmakta olup, böyle kişiler impotent (iktidarsız), aksine cinsel ilişkiyi gerçekleştirebilen kişi ise potent (iktidarlı) olarak nitelenir.

İmpotans hem erkekte, hem de kadında olmasına karşılık, bu tanımlama cinsel ilişki sırasında aktif olanın erkek olması ve böyle bir durumda ya peniste koitusu gerçekleştirebilecek sertlik oluşmaması ya da ereksiyonun koitus sırasında korunulamaması nedeniyle daha çok erkek için kullanılır.

Kadında ise, cinsel uyarılmanın olmaması ya da cinsel uyarımın devam ettirilememesi sorunu oluşabilİr ki buna da frijidite adı verilir.

Sterilite veya infertilite; üreme kabiliyetinin olmaması hali olup, erkekte baba olamama, kadında ise gebe kalamama olarak da tanımlanmakla birlikte buradaki temel ilke ovumun döllenmesi ile ilgili olduğundan sterilite (kısırlık) tanımlaması bu yüzden daha çok kadınlar için kullanılmakta, ovumu döllendirebilen/döllenebilen kişilere fertil denilmektedir.

Bir kişi impototent olmasına rağmen fertil olabileceği gibi, potent olmasına rağmen infertil olabilir.

Bir erkeğin steril olmadığını söyleyebilmek için:

· Testisler döllenme yetisine sahip, hareketli spermatozoidleri üretebilmeli,

· Prostat, vesicula seminalis salgıları spermatozoidlerin yaşamaları için elverişli olmalı,

· Erkek genital organlarında, spermin kadın genital organına nakledebilecek herhangi bir engel bulunmamalıdır

ERKEKTE İMPOTANS VE STERİLİTE NEDENLERİ

YAŞ:

Bir erkek çocukta puberte döneminde, genital organlar gelişir, meni salgılanır, pubis- aksilla ve çenede kıllar çıkar, larenks büyür ve ses kalınlaşır.

Ereksiyon genelde puberteden önce başlar ve fertilitenin sona ermesinden bir süre sonraya kadar devam eder ve genelde yaştan çok cinsel organların gelişimi ile ilgilidir.

Cinsel organların kötü gelişimi impotansın sık nedenlerinden biri olup, gonad ve adrenal tümörlerinde cinsel organlar erken gelişmekte, testisin intersitisyel hücreli tümörleri erken puberteye neden olmakta ve bu durumlar ilerdeki yaşlarda impotans nedeni olarak karşımıza çıkabilmektediir.

Normal bir erkek 14-16 yaşlarından, 70-80 yaşlarına kadar fertil bir dönem yaşamakta menide canlı sperm bulunduğu sürece kişinin fertil olduğu düşünülmelidir.

GELİŞİM BOZUKLUKLARI VE EDİNSEL ANORMALLİKLER:

Penisin bulunmayışı ve penisin gelişme gerilikleri cinsel ilişkiyi engellemekte, interseksüalite, hipospadias, epispadias cinsel ilişkiye engel olabilmekte veya cinsel ilişki kurulsa bile üretra ağzının anormal yeri nedeni ile meni vaginaya ulaşmayabilmekte olmakla birlikte bu kişiler mutlak steril değillerdir.

Çift penis veya çift skrotum bulunması cinsel ilişkiyi güçleştirebilmekte, testisi inmemiş erkeklerde iktidarsızlık ya da sterilite mutlaka gelişmemekle birlikte, sterilite sık olarak karşımıza çıkmaktadır.

Her iki testisin puberte öncesi çıkartılması impotans oluştururken, puberte sonrası çıkartılması impotansa neden olmamakta ancak belli bir süre sonra sterilite meydana gelmekte olup tek testis kaybı, kişinin iktidarını ve fertilitesini etkilememekte, her iki testisi olan kişilerde azospermi veya testis atrofileri nedeniyle sterilite olabilmektedir.

LOKAL HASTALIKLAR:

Gonore ve penis üzerindeki yaralar, büyük herniler, elefantiazis, büyük hidrosel, fimozis, parafimozis, prepisyum yapışıklıkları, mekanik engel oluşturarak geçici impotansa; testisler, epididim veya peniste, karsinom, sarkom, tüberküloz, sifilis ve travma gibi durumlar, steriliteye, impotansa ya da her ikisine; X ışınlarına maruz kalma geçici azospermiye, spermatik kordonların ameliyat sırası/sonrası veya hastalık nedeniyle tıkanması, bağlanması ya da kesilmesi steriliteye neden olur.

GENEL HASTALIKLAR:

Akut ateş, diyabet, akciğer tüberkülozu, kronik nefrit gibi anemi ve halsizliğe sebep olan durumlar, geçici impotansa; genel sağlık durumunun bozulması fertilitede azalmaya, erişkinlerde kabakulak sonrası gelişen orşit, testis atrofisine ve steriliteye endokrin hastalıklar ve hipopituatirizm gibi endokrin bozukluklar, seksüel infantilizm ve impotansa; hemipleji, parapleji, lokomotor ataksi, yaygın skleroz, siringomiyeli ve omurilik hasarına yol açan omur kırıkları impotansa, paronoia, tabes dorsalis ve genel paralizi sıklıkla impotansa bazen de potans artışına; kauda ekina tümörleri, spina bifida ve aşırı mastürbasyon impotansa, aşırı sedatif alımı impotans ve ejekulasyon yokluğuna; nevrasteni geçici impotansa; uzun süre aşırı cinsel ilişkide bulunma canlı spermin azalıp, yok olması ya da büyük oranda malformasyonlu spermatozoa bulunması sebebiyle steriliteye neden olabilmekte, bazen diğer yönlerden tamamen sağlıklı erkeklerde, menide hiç spermatozoa bulunmayabilmektedir.

YARALANMALAR VE MADDE BAĞIMLILIKLARI:

Başa, omurgaya ve özellikle 4.-5. lomber diske isabet eden travmalar, kauda ekina hasarı sonucu ya da beyin ve omuriliği etkileyerek kalıcı veya geçici impotansa; Kronik alkolizm veya opium gibi madde bağımlılıkları, bromürler, kokain ve tütün gibi maddelerin uzun süre kullanımı impotansa; testis yaralanmaları zamanla ve kurşuna uzun süre maruz kalma steriliteye; yeterince korunmadan X ışınlarına maruz kalma, geçici veya kalıcı steriliteye sebep olabilir.

PSİŞİK NEDENLER:

Psişik nedenli impotans, geçici veya kalıcı olarak çok sayıda karşımıza çıkmakta olup, impotans veya cinsel ilişkiyi tamamlayamama korkusu, kısa süren geçici impotansa (Damadın ilk gece impotansı); emosyonel bozukluklar, sertleşme azalması veya kaybına (erektil disfonksiyon) ve dolayısıyla impotansa; cinsel ilişkiden tiksinme, partnerden hoşlanmama, anksiyete, suçluluk hissetme, çekingenlik, hipokondriazis, aşırı öfke, cinsel planda aşırı duygusallık erektil disfonksiyona ve geçici impotansa neden olabilmekte; bazı kişilerde bir kadına karşı impotans gelişirken, bir başkasına karşı gelişmeyebilmekte ve cinsel sapıklık bulunanlarda impotans gelişebilmektedir.

AMELİYATLAR:

Glans penisin bazı hastalıkları için yapılan cerrahi girişimlerde olduğu gibi penisin kısmi amputasyonu impotansa neden olmakta, vazektomi impotansa neden olmazken steriliteye yol açmakta litotomi ameliyatlarında bazen spermatik kanalların zedelenmesi steriliteye neden olmaktadır.

KADINDA İMPOTANS VE STERİLİTE NEDENLERİ

YAŞ:

Bir kız çocukta puberte döneminde, iç ve dış genital organlar gelişir, menstruasyon başlar, pubis ve aksillada kıllar çıkar, memeler gelişir.

Menstruasyon, modern yaşam ve mental yeteneklerin erken uyarımı sonrası erken başlayabileceği gibi sağlığın bozulması durumunda gecikebilir.

Kadında fertilite, genelde menstruasyonun başlaması ile başlayıp, yine genelde menstruasyonun sona erdiği menopoz döneminde biter.

Ancak menstruasyonun başlamasından önce ve bitmesinden sonra oluşan gebelik olguları bildirilmiştir.

GELİŞİM BOZUKLUKLARI VE EDİNSEL ANORMALLİKLER:

Vaginanın bulunmaması veya rudimenter olması, vaginanın tamamen kapalı oluşu, labium yapışıklıkları, himenin sert ve deliksiz oluşu gibi cinsel organlardaki bozukluklar cinsel ilişkiye engel olabilmekte ancak iç genital organlarda anomali yoksa steriliteye neden olmamakta, vagina yaralanmaları ve şiddetli enfeksiyonları, yaşlı kadınlarda krourosis vulva, vagina darlığına neden olabilmekte, uterus, ovaryum veya tuba uterinanın bulunmaması cinsel ilişkiye neden olmadan steriliteye neden olmakta, Turner Sendromunda sterilite görülmektedir.

LOKAL HASTALIKLAR:

Serviks, uterus, ovaryum ve tuba uterinayı ilgilendiren hastalıklar ( çift taraflı gonore slpanjiti gibi) steriliteye neden olabilirken vaginanın normal olması şartıyla impotansa neden olmamakta, vagina hiperestezisi, uterus prolapsusu, vulva ve vagina tümörleri geçici impotansa; hastalık nedeniyle ovaryumların kaybı, kronik salpanjit nedeniyle tubaların tıkanması gibi genital organ hastalıkları steriliteye; rekto-vaginal fistül, menstruasyon bozuklukları, lökore ve asit özellikteki akıntı gibi durumlar impotansa; uterus salgısındaki hemaglutininler ile uyuşmazlık durumunda, spermin aglütinasyonuna bağlı steriliteye neden olabilmektedir.

GENEL HASTALIKLAR:

Cinsel ilişkide kadın pasif olduğundan genel hastalıklar cinsel ilişkide bulunmaya engel olmamakta, paraplejili bir kadın cinsel ilişkide bulunabilmekte, X ışınlarına maruz kalma ve mesleki olarak kurşuna maruz kalma steriliteye neden olabilmektedir.

MADDE BAĞIMLILIKLARI:

Kronik alkolizm veya opium gibi madde bağımlılıkları steriliteye neden olabilir.

PSİŞİK NEDENLER:

Kadında cinsel ilişkide bulunmaya engel olabilecek en önemli psikolojik kökenli tablo vaginanın kostruktor kasının cinsel ilişki sırasında ağrılı ve spazm şeklinde kasılması olarak tanımlanan “vaginismus” olup, vaginismus, geçici impotans nedeni olabilmekte, tam vaginismusta vagina girişinin şiddetli kasılmasına bağlı olarak penis içeri girememekte, hatta vulva muayenesi sırasında bacakların birbirinden ayrılması mümkün olmayabilmektedir.

Vaginismus, çocuk doğurmuş kadınlarda da görülebilmekte olup, eşindeki cinsel fonksiyon bozukluğu, dini nedenler, daha önce yaşanmış cinsel travma, daha önce maruz kalınmış homoseksüel uygulama, disparoni gibi psikolojik nedenler ve ligamentum latumda yırtılma, pelviste endometriazis, vaginal fissürler veya ülserasyonlar ağrılı cinsel ilişkiye ve vaginusmusa neden olabilmekte, psikolojik nedenlere bağlı vaginismusta psikoterapi önerilmektedir.

Bir kadın bir erkeğe karşı cinsel isteksizlik duyup, steril olabilirken, bir başkasına olmayabilmektedir.

FONKSİYONEL İMPOTANS:

Fonksiyonel impotans tanımlaması, somatik açıklaması yapılamayan ve morfolojik değişiklik bulunmayan impotans olguları için kullanılmakta, bunlarda fiziksel ve psikolojik bir açıklama yapılamazken ancak bazılarında reaktif psişik semptomlar olabildiği saptanmaktadır

AMELİYATLAR:

Tuba uterinanın bağlanması veya açıklığını bozan ameliyatlar, steriliteye neden olurlarken impotans yapmamakta, histerektomi steriliteye neden olmaktadır.

İMPOTANS VE STERİLİTE İLE İLGİLİ YASAL BOYUT

Hekimlere impotans ve sterilite konuları hakkında; ırza geçme ve diğer cinsel suçlarla ile ilgili ceza davalarını ilgilendiren veya evliliğin iptali, zina, boşanma, babalığın reddi ve evlat edinme ile ilgili hukuk davalarını ilgilendiren sorular sorulabilmektedir.

Irza geçme ve diğer cinsel suçlarla suçlanan ve iktidarsız olduklarını söyleyerek kendilerini savunan kişiler için; baş, boyun ve bel yaralanmalarında iktidarsız kaldığını iddia eden mağdurların TCK’nun 87/2-c ; 89/3-cmaddelerine göre açılan ceza davalarında veya tazminata yönelik hukuk davalarında; evlenmeden önce var olup, evlilik sırasında gizlenmelerinin evliliğin butlanı (iptali) sebeplerinden olması ya da evlilikten sonra oluşmasının evliliği çekilmez hale getirmesi sebebiyle açılmış boşanma davalarında; babalığın reddi ve evlat edinme davalarında ya da bir kadın mülkiyet hakkı edinebilmek için çocuk doğurduğunu iddia ettiğinde, kişilerde impotans ve sterilite olup olmadığının belirlenmesi istenebilmektedir. Bu durumda hekim kişide gerçekten bir impotans veya sterilite olup, olmadığını araştırmak, babalık davalarında gerekli hemogenetik yöntemleri (Bakınız: Kimliklendirme Bölümü) uygulamak zorundadır.

Bir kişide impotans bulunup- bulunmadığını belirleyebilmek için aşağıdaki yöntemlere başvurulur.

· Morfometrik yöntem: Testisler, penis, scrotum incelenir ve patoloji olup, olmadığı araştırılır. Penisin istirahat halindeki boyu ve çapı ölçülerek kaydedilir. Eğer kişide impotans olmayıp da, penis küçüklüğü nedeniyle müracaat ettirilmiş ise, stimulasyon sonrası ölçümleri alınır.

· Kremaster reflexine bakılarak, nörolojik kayıp olup, olmadığı belirlenmeye çalışılır.

· Self-stimulasyon: Hayal gücünü kullanarak, ereksiyon gerçekleştirmesi istenir. Gerçekleşip, gerçekleşmediği not edilir.

· Visual- stimulasyon: Çeşitli pornografik resimler ve filmler izletilerek ereksiyon gerçekleşip, gerçekleşmediği not edilir.

· Papaverin enjeksiyonu: Sırasıyla 15 mg, 30 mg, 60 mg IM papaverin enjekte edilerek, dmarsal bir nedenle impotans bulunup, bulunmadığı araştırılır. 30 mg papaverin enjeksiyonunda ereksiyon gerçekleşmezse impotans olabileceği düşünülür.

· Kan glikozu ve hormon tetkikleri: Kanda glikoz, hipofiz ve gonadal hormon düzeylerine baktırılarak, hormonal bir eksiklik olup, olmadığı araştırılır.

· NPT (Nokturnal Penil Tümesans) testi: Kişi uyku laboratuarına alınarak, 24 saat tümelans aletine bağlanır, EEG’ de RAM fazı sırasında olması beklenen ereksiyonun gerçekleşip, gerçekleşmediği belirlenir.

Bu testler sırasıyla uygulanıp, impotans olmadığı ve kişinin erektil olduğuna karar verildiğinde kesilir. Tüm testler negatif ise ve nedeni belirlenebilmiş ise kişide impotans ve tipi yazılarak, özellikle boşanma davalarında kişinin iyileşme olanağı bulunup, bulunmadığı da belirtilir.

Sterilite iddiası varsa spermin incelenmesi gerekir. Bu incelemede spermin aşağıdaki özellikleri araştırılır:

· Spermin kimyasal özellikleri: spermin % 9 ı su, % 6 sı mukus, % 2 si protein, nuklein, lesitin, kolesterin ve tuzlardır. Kan serumunun 3-10 katı kadar şeker, kalsiyum, azot, fosfor bulunmakta olup; bu spermatozoidlerin vagende yaşayabilmesi için gerekli vagen alkaliliğini sağlar.

· Volüm: Normal volüm 3-4 cc dir. 1.5 cc’ nin altı patolojik olarak kabul edilir.

· Viscosite: Özellikle prostat enzimlerinin azlığı viscositeyi artırır. Bu da spermin hareket yeteneği üzerine olumsuz etki yapar.

· Yoğunluk: Normal yoğunluk ortalama 1.036 (1,027-1,046) olup, yoğunluk artışı spermin hareket yeteneği üzerine olumsuz etki yapar.

· Renk: Opak-gri olup, iltahabi durumlarda görülen sarımtrak renkle birlikte 1 cc’ de 20 nin üzerinde lökosit varlığı sterilite nedenidir.

· Reaksiyon: Normal pH 7.8 – 8 dir. pH’ ın 7.2 nin altına düşmesi ya da aşırı alkaliye kayması steriliteye yol açar.

· Sayı: Normalde 1 cc spermde 80-100 milyon spermatozoid vardır. Azoospermide (spermatozoid bulunmaması) ve oligospermide (spermatozoid sayısının 30 milyonun altında olması + hyaluronidaz eksikliği) steriliteye neden olabilir.

· Motilite: Hareketli sperm oranının % 40’ ın altına düşmesi ve hareketli olanların hızlarının yavaşlaması (asteospermi) steriliteye yol açar.

· Morfoloji: Normal spermde en az %70-80 i normal erişkin spermatozoid olmalı, anomalililer %20 yi, genç spermatozoidler % 5 i geçmemelidir.

Bu inceleme sonucu kişinin steril olup, olmadığı, boşanma davalarında kişinin iyileşme olanağı bulunup, bulunmadığı belirtilir.

Irza geçme ve diğer cinsel suçlarla suçlanan ve iktidarsız olan kişilerin de normal ya da artmış libidoya sahip olup, cinsel suçlar işleyebilecekleri unutulmamalıdır.

STERİLİZASYON (KISIRLAŞTIRMA)

Bir kişinin kısırlaştırılması, sterilizasyon olarak adlandırılmaktadır. Kısırlaştırma, erkeklerde vazektomi, kadınlarda tuba uterinaların bağlanması şeklinde uygulanan bir operasyon olup, ülkemizde kısırlaştırma operasyonu nüfus planlaması çerçevesinde ele alınmıştır. 24.05.1983 tarihli, 2827 sayılı Nüfus Planlaması Hakkında Kanun’ un 5. maddesinde “Reşid olan kişiye, isteği ve evli ise eşinin de rızası alınarak, kısırlaştırma ameliyetı yapılabileceği” hükmü yer almıştır. Bu eylemin kötü uygulamasının önlenmesi için yasal düzenlemeye gidilmiş, ve bu düzenleme TCK’ nda yer almıştır.

TCK’ nun 101 nci maddesinde;

1. Bir erkek veya kadını rızası olmaksızın kısırlaştıran kimse üç yıldan altı yıla kadar hapis cezası le cezalandırılır. Fiil kısırlaştırma işlemi yapma yetkisi olmayan bir kimse tarafından yapılırsa ceza üçte bir oranında arttırılır.

2. Rızaya dayalı olsa bile, kısırlaştırma fiilinin yetkili olmayan bir kimse tarafından işlenmesi halinde, üç yıldan altı yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Bu işlemle ilgili rıza diğer işlemlerde olduğu gibi olup, yetki Nüfus Planlaması Hakkında Kanun ile Üroloji ve Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanları’ na verilmiştir

INVITROFERTILIZASYON (IVF=YAPAY DÖLLENME)

Yapay döllenme, doğal yolla döllenmenin organik nedenlerle başarılı olmadığı durumlarda, meninin vagina, servikal kanal veya uterus içersine konulması şeklinde yapay döllenmenin sağlandığı durumdur. Yapay döllenme iki çeşittir.

HOMOLOG YAPAY DÖLLENME

Yasal kocasının menisi ile yapılan yapay döllenme olup fertil koca iktidarsız olduğunda ya da fertil ve iktidarlı bir kocanın spermatazoası, hipospadiazis, epispadiazis gibi nedenlerle normal cinsel ilişkide servikal kanaldan geçemediğinde gerçekleştirilmekte olup yasal sorun bulunmamaktadır. Bu durumda annenin ve babanın genetik yapısı çocuğa taşınmıştır (genetik annelik- genetik babalık)

HETEROLOG YAPAY DÖLLENME

Kocanın tedavisinin mümkün olmadığı kesin olarak kanıtlanmış sterilite durumu varsa, kocada herediter bir hastalık mevcut ve insani nedenlerle çocuk yapmaması öneriliyorsa, eşler arasında Rh uyuşmazlığı bulunuyorsa, hem koca, hem de karısı iyice araştırılarak, homolog yapay döllenme şansı kesin olarak ekarte edilmiş ise, yasal kocası dışında bir vericinin menisi ile yapılan yapay döllenmedir. Bu durumda annenin genetik yapısı çocuğa taşınmıştır (genetik annelik –donör babalık)

Heterolog yapay döllenme öncesi ayrıntılı prosedür uygulanmalıdır. TCK’ nun 231/1 maddesi ile “bir çocuğun soybağını değiştiren veya gizleyen kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır” hükmü ile bu alanda çalışmayı engellemiştir.

KİRALIK ANNE

Bir kişinin, başka bir kişi için, karşılığında para almak üzere ya da duygusal nedenlerle, doğumdan sonra vermek şartıyla, hamile kalarak çocuğu taşıması ve ona gebelik döneminde annelik etmesidir.

Bu gebeliğin oluşumunda, IVF yöntemleri kullanılmış olabilir. Böyle bir uygulamada; anne, genetik anne ya da taşıyıcı anne; baba ise, kiralık annenin kocası, çocuğu alacak kadının kocası ya da bilinmeyen bir donör olabilir. TCK’ nun 231/1 maddesi kapsamında kiralık annelik suç oluşturacaktır.

İNTERSEKSÜALİTE VE TRANSSEKSÜALİTE

Kişinin doğum kayıtlarının değiştirilmesinde; suç işlediğinde hangi cezaevinde ceza çekeceği konusunda; emeklilik durumunda; askerlik durumunda; spor karşılaşmalarına katılmalar konusunda; evlilikte; yasal sorunlara yol açabilmektedir.

İNTERSEKSÜALİTE

Fiziksel olarak hem erkek, hem de kadın özelliklerini gösteren kişilere interseks denilmektedir.

Toplumumuzda doğumdan başlayarak, kızların kız gibi, erkeklerin erkek gibi davranmaları beklenmekte, bu nedenle isimler ona göre seçilmekte, kızlara pembe, erkeklere mavi giysiler giydirilmekte, erkek ve kızlara göre okullar seçilmekte, tuvaletleri ayrılmaktadır.

Ancak ne yazık ki yasalarımızda kadın ve erkeğin tanımlaması yapılmamış olup interseksüel bir kişi hangi kategoride yer alacaktır belli değildir.

Bazı insanlar tipik erkek ya da kadın özelliklerini sergilerken, hermafroditler, psödohermafroditler, Klinefelter sendromlu veya adrenogenital sendromlu kişiler ve transseksüeller erkeklik ve kadınlık karakterlerini birbirine karışık şekilde sergileyen ara grupta bulunurlar.

ERKEK Mİ, KADIN MI?

BU AYRIMIN YAPILMASINDA:

· Genel görünümünü inceleriz,

· Dış genital organlarını inceleriz,

· Gonadları (ovaryum ya da testisleri) araştırarak ortaya çıkarırız,

· Kromozomları inceleriz,

· Cinsiyet hormonlarının kalitatif ve kantitatif tayinlerini yaparız.

KROMOZOM İNCELEMESİ

Kandaki lökositler, ağız içi yaymasındaki tükürük ve dokulardan yapılır. Normal bir hücrenin çekirdeğinde 23 çift halinde toplam 46 kromozom bulunmakta olup, bunlardan bir çifti cinsiyetle ilgilidir ve kadında XX, erkekte XY kromozomları yer alır. Fertilizasyonda kadından gelen X , erkekten gelen X ile birleşirse, doğacak yavru dişi, erkekten gelen Y ile birleşirse, doğacak yavru erkek olacaktır. Daha sonra hormonlar devreye girerek sekonder seks karakterlerini oluşturacaktır.

KROMOZOM ANOMALİLERİ

Cinsiyet kromozom çiftinin;

XXY şeklinde gelişimi, Klinefelter sendromunu meydana getirmekte olup; XXY şeklindeki kromozom anomalisi bulunan erkekler, uzun boylu, saldırgan, bazen zeka geriliği olan, çok sık suç işleyen kişilerdir.

X0 şeklinde gelişimi, Turner Sendromunu meydana getirmekte olup; Turner sendromlu kadında uterus ve ovaryumlar bulunmaz ve kısa boylu, omuzda toplanan yağ nedeniyle düz boyunlu, adet görmeyen, vaginaları kör olarak sonlanan ve ileri derecede kısa olan kişilerdir.

Ayrıca XXXY veya XXXXY ya da XXYY şeklinde kromozom anomalileri de bulunabilir.

HERMOAFRODİTİZM

Hermafroditizm, aynı kişide embriyonel gelişim safhasında hatalar ve organ malformasyonları sonucu erkek ve dişi gonadların ve cinsel organların birlikte bulunması olup cinsiyet belirleme zor olacağından küçük çocuklarda puberteye dek beklenmelidir.

Beraberinde endokrin bozukluklarda bulunduğundan toplum içi yaşantıda zorluklar ve uyumsuzluklarla karşılaşırlar.

GERÇEK HERMOAFRODİTİZM:

Oldukça nadir olup ovaryum ve testis kombinasyonlar şeklinde bulunmakta, bu oluşuma ovotestis denilmektedir.

Her iki tarafta ovotestisler veya ovaryum + testis şeklinde bulunabilir (bilateral gerçek hermoafroditizm).

Bir taraf ta ovotestis veya ovaryum + testis, diğer tarafta testis ya da ovaryumdan biri bulunur (Tam tip unilateral gerçek hermoafroditizm).

Bir tarafta yalnız ovaryum, diğer tarafta yalnız testis bulunur (Eksik tip unilateral gerçek hermoafroditizm).

PSÖDOHERMAFRODİTİZM:

Genital organ malformasyonu sonucu dış genital organlar bir cinsiyeti, iç genital organlar ise diğer cinsiyeti göstermektedir.

Psödohermafrodismus masculinus’ da vaginayı andıran cep şeklinde bir yarık, küçük bir penis ve skrotuma inmemiş testisler bulunmakta böylece gerçekte erkek olan kişinin dış özellikleri kadına benzemektedir.

Psödohermafrodismus femininus’ da büyük bir klitoris ve iri büyük dudaklar, ovaryumlar bulunmakta böylece gerçekte kadın olan kişinin dış özellikleri erkeğe benzemektedir.

TRANSSEKSÜALİTE

Transseksüeller, anatomik olarak, genetik yönden veya kromozom dizilimi ile bir cinsiyete sahip olmasına rağmen karşı cinste görülmeyi ve olmayı arzulamakta, bu durum, yalnız cinsel tercihin kullanılması şeklinde olmadığından homoseksüellik ve travestilikten farklılık göstermekte, davranışlar benimsedikleri cinsin özelliklerine yönelmekte, giyim tarzı, oturuşu- kalkışı ve tüm davranışları benimsediği cinsinkine benzemekte, psikiyatrik tedaviye iyi yanıt vermemektedirler.

CİNSİYET DEĞİŞİKLİĞİ

TMK’ nda; “Doğumdan sonra meydana gelen cinsiyet değişiklikleri asgari olarak sağlık kurulu raporu ile belgelendikten sonra nüfus sicilinde gerekli düzeltmeler yapılabilir, bu konuda açılacak davalarda cinsiyet değiştiren kişi evli ise, eşe de husumet yöneltilir ve aynı mahkeme varsa ortak çocukların velayetinin kime verileceğini belirler, cinsiyet değişikliği kararının kesinleştiği tarihte evlilik kendiliğinden son bulur.” hükmü yer alır.

Sağlık kurulu raporu sonrası bireyin, evli ise eşi ve çocuklarının rızaları alınmalıdır.

Türkiye’ de kesin koşulları olmayıp, Almanya’ da; bireyin kendisini başka bir cinsiyete aitmiş gibi hissetmesi, bu durum nedeniyle en az 3 yıldır ruhsal bunalım içinde olması, durumuna başka bir çözüm yolu bulunamaması, en az 25 yaşında olması şartı ile cinsiyet değişikliği ameliyatlarına izin verilebilmektedir.

TCK’ nun 456 ve 471 nci maddeleri kapsamında, bir kişinin, kendi istemi olmadan cinsel organlarının kesilmesi, çıkarılması ve kısırlaştırılması suçtur.

Hiç yorum yok: